top of page

Historia Skarżyc

Dzisiejsze Skarżyce to ziemia tak stara, jak Polska stara zamieszkiwana może i naj wcześniej i naj ludniej. Tu każda grudka ziemi to bezcenna skarbnica wspomnień przeszłości, przemawiająca do nas potęgą myśli i czynów. Wszystko co było dla nas spuścizną , to liczne najazdy i okupacje ze znaną wszystkim złością zniszczyły do tego stopnia ,że trzeba szukać przeważnie w starych źródłach
Najstarsze zapiski dotyczące miejscowości i okolic pochodzą z 1105 roku, kiedy to ówczesny papież Kalikst II za zezwoleniem Bolesława Krzywoustego zatwierdza wszelkie posiadłości nadane klasztorowi Benedyktynów w Tyńcu. W tym czasie w Małopolsce powstało wiele wsi i osad rycerskich. Tędy przebiegał główny trakt łączący Kraków z Częstochową usiany licznymi zamkami i ostańcami skalnymi wykorzystywanymi jako siedliska ludzkie i jednocześnie fortyfikacje obronne o czym świadczą wykopaliska archeologiczne. Z tych to czasów wywodzi się słynna staropolska gościnność . W tamtych czasach ziemie były rozległe i słabo zaludnione, toteż każdego , nawet całkowicie przypadkowego gościa , przyjmowano z otwartymi rękoma. Przynosił ze sobą nie tylko wieści ze świata ale i odmianę w monotonnym życiu małej osady czy dworku szlacheckiego. Był skarbem. Zachowało się sporo wzmianek o wyjątkowej gościnności Polaków, podstępem ich upijano aby jak najdłużej musiał zostać.

 
Skarżyce usytuowane są w pobliżu najwyższego skarżyckiego wzniesienie 456m.n.p.m, na podziemnym masywie skalnym z którego prawdopodobnie wypływają źródła dwóch rzek oddalonych o 5 i 12 km. od tego miejsca t.j. Warty i Pilicy
Takie miejscowości jak Podzamcze k/ Ogrodzieńca z zamkiem zwanym małym Wawelem, czy Kromołów z nadanymi prawami miejskimi ,przeżywały poważny rozkwit tak w centrum jak i na obrzeżach, a takim na pewno były oddalone o 5 km. Skarżyce.


Istotny rys w historii miał miejsce w1136 roku kiedy to z wyprawy Krzywoustego na Ruś ,nie tylko uciekł z pola bitwy wojewoda krakowski Wszebor, ale zabrał ze sobą połowę książęcego wojska które później rozmieściło się po okolicznych warowniach zamkowych. Nieliczne ślady rycerstwa widnieją po dziś dzień poprzez wmurowane herby . Jednym z takich jest herb Gryf słynnego XII wiecznego rycerza Cromoli w kościele w Kromołowie.
Natomiast w kościele w Skarżycach widnieje najstarszy herb Topór . Natomiast na cmentarnej grocie wmurowany jest herb rodziny de.Gucza . Licznie rozsiane karczmy oprócz funkcji biesiadnej spełniały rolę hoteli-gościńca dla podróżnych . W samych Skarżycach prawdopodobnie w miejscu w którym dzisiaj stoi kościół mieścił się urząd wójta sądowego. Bezsprzecznym faktem jest że istniała w tym miejscu budowla o charakterze obronnym która w jakiś sposób została częściowo zniszczona w wyniku przemarszu wojsk najeźdźcy. Przebudowana w XVII wieku przez Wojciecha Giebułtowskiego na kościół. Fundatorem był w 1583 roku Mikołaj Brzeski.

Nazwy wzniesień obok Skarżyc takie jak Grodziska zachowanymi fragmentami budowli , to pozostałości po sądach grodzkich oraz Szubienica na którym  prawdopodobnie wykonywano wyroki  owych sądów .Umiejscowiona nieopodal skała zwana komin mogła mieć charakter swoistego krematorium gdzie były palone zwłoki z owych szubienic lub palone ciała ludzi zmarłych w wyniku chorób czy epidemii. Prawdopodobnie nazwa miejscowości Skarżyce wzięła się od tego że przychodziło się tu oskarżać, osądzać.

 

Znajdująca się w odległości 1 km. od centrum Skarżyc skała Okiennik Duży należy do najbardziej znanych na Jurze. Podobna do potężnej warowni z otworem 7m. na 5 m. i mieszkaniem jaskinią z otworem 9 m. na 5 m. była zamieszkała lub spełniała rolę warowni obronnej o czym świadczą ślady elementów konstrukcyjnych. Z uwagi na ślady rozległych zniszczeń świadczy to o tym że był to ważny obiekt strategiczny o który wręcz toczyły się wojny.
W XVII i XVIII wieku Skarżyce były świadkiem historii. Tędy przebiegał szlak przemarszu wojsk króla Jana Kazimierza na wojnę. Wydarzenia z lat 1655-60 znane wszystkim jako * POTOP* przyniosły mieszkańcom znaczne straty i zniszczenia. Tędy przeciągały również oddziały hetmana Jana Sobieskiego przeciwko Jerzemu Lubomirskiemu , a także ale już jako król Jan III Sobieski ,kiedy po odpoczynku w niedalekich Włodowicach w roku 1683 wiódł swe rycerstwo na odsiecz Wiednia .
Od 1795 okres niewoli narodowej ,miejscowość podległa Prusom.

W okresie Nowego Śląska 1795-1806 funkcję starosty powiatu Siewiersko-Lelowskiego pełnił płk wojsk pruskich von Heppen
( między innymi jemu przypisuje się reorganizację zarządzania lasami rządowymi i nie tylko).


Wcześniej Ignacy Kalinowski pełnił funkcję starosty lelowskiego a Klucz Lgota w spadku odziedziczyła jego żona Justyna Kalinowska z Borzęckich. Iwo Odrowąż biskup krakowski w roku 1219 nadaje miejscowość Skarżyce klasztorowi w Mstowie. W 1327 roku król Władysław Łokietek oddaje Skarżyce klasztorowi kanoników regularnych w Mstowie za Włodowice. Król Łokietek toczył liczne wojny o panowanie w Krakowie i całej ziemi krakowskiej m. in. z Wacławem II Czeskim, a następnie jego synem Wacławem III.  Jednym z gorliwych zauszników ich był biskup krakowski Jan Muskata , którego wojska łupiły i niszczyły tutejsze osady i kościoły. Po zwycięstwie Łokietka ,kościół w Kromołowie i zamek "Bąkowiec" w Skarżycach zostały odbudowane. Kaplica w Skarżycach która spełniała rolę kultu katolickiego pochodzi prawdopodobnie z XII w (brak kompletnych danych). 
W połowie XVI wieku kiedy kościół w Kromołowie przejęli wyznawcy kalwinizmu ,to wierni tamtejszej parafii chodzili do tej kaplicy na modlitwy. Wczesne średniowiecze było bardzo burzliwym okresem z tego względu występowanie urzędu wójta sądowego było powszechne nasuwa się przypuszczenie ze względu na zachowane ślady że taki urząd był w Skarżycach i nie tylko tutaj sądzono ale wykonywane były wyroki. Nazwa taka jak szubienica to nazwa wzniesienia między Kromołowem a Skarżycami wskazywałaby na to że było to wzniesienie straceń.


W 1813 roku całe terytorium znalazło się pod okupacją wojsk carskich. W 1815 roku w wyniku podpisanego traktatu utworzono Królestwo Polskie .  Skarżyce w latach 1816-1837 należały do powiatu pilickiego, obwodu olkuskiego, województwa krakowskiego.
Od wybuchu I wojny światowej w 1915 roku tereny we władaniu Austro- Węgier i Niemiec.


1 I 1927 roku w wyniku porozumień utworzono powiat zawierciański na terenie którego znajdowały się Skarżyce.
W 1939 roku wybuch II wojny światowej. Ziemie pow. Zawierciańskiego zajęte przez wojska niemieckie 4 września. Granica między ziemiami przyłączonymi do Rzeszy, a terenami wchodzącymi w skład Generalnej Guberni przebiegała przez Skarżyce. 19 .I.1944 roku wyzwolono Skarżyce i przyłączono do woj. Śląskiego w pow. Zawierciańskim .
Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej w 1984 roku miasto zostało podzielone na okręgi samorządowe . W sołectwach :Łośnice,Skarżyce, Pomrożyce, Żerkowice Karlin, mieszkańcy opowiedzieli się za samorządem Rad Sołeckich.
 

Dzisiaj mieszkańców  w dzielnicy Skarżyce jest 524 stałych i 82 sezonowych.

 

P.S.
Jeśli  ktoś  posiada wiedzę na temat  wcześniejszej historii Skarżyc lub jakieś ciekawe wątki z niej  proszę o kontakt  e-mail.

Administrator strony:

7.png
bottom of page