Historia Kościoła

Kościół Trójcy Przenajświętszej

w Zawierciu-Skarżycach

Dzieje Skarżyc i kościoła opisuje literatura historyczna

Biskup krakowski Iwo Odrowąż osadzając Kanoników Regularnych NMP w powstającym w 1221 r. klasztorze w Mstowie, oddał im

w posiadanie wieś Żerkowice. Król Władysław Łokietek w 1327 r. w dniu Oczyszczenia NMP dokonał zamiany z ojcem Janem prepozytem klasztoru w Mstowie za część Włodowic będących własnością klasztoru Kanoników, dał im wsie: Skarżyce i Morsko

z Komornikami (L. B. II 216 III 158). Z późniejszych opisów dowiadujemy się, że wieś w połowie XV w. miała 7 zagrodników

z rolą, na których ciążył obowiązek oddawania po 1 fertonie,2 koguty i 20 jaj rocznie. Wszyscy posiadający rolę płacili biskupowi krakowskiemu dziesięcinę snopową i konopną, zaś folwarczni dawali dziesięcinę roczną, przemienni w jednym roku biskupowi krakowskiemu, a w następnym klasztorowi we Mstowie.

Skarżyce od niepamiętnych czasów należały do parafii kromołowskiej. Przy wieży obronnej w Skarżycach istniała kaplica,

w której kapelanem był zakonnik mstowski ojciec Bartłomiej, wspomagający proboszcza kromołowskiego, a w szczególności

w okresie świąt i uroczystości odpustowych, obchodzonych w kościele p.w. św. Mikołaja w Kromołowie.

W połowie XVI w. Seweryn Bonar (kasztelan i bankier królewski, starosta rabsztyński i właściciel Ogrodzieńca przejął w drodze kupna Kromołów od dziedzica Stanisława Kromołowskiego (1524). Po jego śmierci (1549) majątkiem nieletnich synów: Jakuba Fryderyka i Seweryna zarządzała wdowa Jadwiga Bonarowa z d. Kościelecka. Kasztelanowa wraz z dziećmi przeszła na kalwinizm, a kościół kromołowski przekazała na zbór kalwiński ( 1552-97).Oskarżali kasztelanową J. Bonarową, że wprowadziła herezje i sprofanowała kościół w Kromołowie.

Kościół / Kaplicę / w Skarżycach ufundował w 1583 r. ówczesny właściciel wsi Mikołaj Brzeski. Świątynię wzniesiono w stylu barokowym z jurajskiego kamienia na fundamentach średniowiecznej wieży obronnej z XII w. i przyległej do niej kaplicy z XIV w.

Kościół konsekrowano w 1598 r..

Obecną formę kościół otrzymał po przebudowie w 1610 r. p.w. Trójcy Przenajświętszej w Skarżycach przeprowadzonej z fundacji Wojciecha Giebułtowskiego († 1623 r.), sekretarza króla Zygmunta III Wazy i właściciela Skarżyc

Kościół miał z początku spełniać jedynie funkcję filii świątyni kromołowskiej.

Parafia została erygowana 10 czerwca 1616 r. przez ks. bp krakowskiego Piotra Tylickiego. Dołączono do niej także wsie Morsko, Dupice (obecnie Piaseczno) oraz Żerkowice.

Wojciech Giebułtowski, herbu "Lis"

Kiedyś Krystyn z Koziegłów, ożenił sie z Katarzyną siostrą kardynała Zbigniewa. W 1439 r. wraz z przyrodnimi braćmi wziął w działach zamek Bąkowiec, Lgotę wielką i małą (par. Kroczyce) Siernierzyce (par. Kroczyce), Dupice, Przyłubsko, Żerkowice, Giebułtów

(w miechowskiem par. Książ wielki) i inn. Od Giebułtowa począł się pisać Giebułtowskim. Z tego rodu Stanisław G. pisał się na Lgocie.

Za młodu walczył z Turkami na Węgrzech, potem osiadł na roli we wsi Lgocie par. Kroczyce, ożenił się z Anną Korycińską, herbu Topór, kobietą zacną. Miał z niej czterech synów i pięć córek. Mając lat 80 zmarł 20 czerwca 1599 r.

W kościele w Kroczycach został pochowany, przez synów Jana i Wojciecha 1)

Ów Jan pisał się na Bąkowcu. Za młodu walczył na Podolu z Turkami w ciągu lat 5, potem pod Stefanem Batorym należał do dwóch ekspedycji przeciw Moskalom, walczył też pod chorągwią Jana Zamoyskiego pod Byczyną przeciw Maksymilianowi, aż nabawiwszy się astmy, czy też suchot, skutkiem męczącego go kaszlu, zmarł na rękach brata Wojciecha w 1601 r. mając lat 45.

1)Ten, właśnie, Wojciech Giebułtowski, gdy w Kromołowie Bonarowie zakorzenili herezję i kościół katolicki zajęli, umyślił w Skarżycach postawić kościół ku czci zwalczanej przez herezją Trójcy Przenajświętszej i takowy postawił w 1610 r.

O Wojciechu Giebułtowskim wiemy, że w 1599 r. był sekretarzem królewskim, za Henryka Waleriusza był posłem do Anglii,

a za Zygmunta III do cesarza Rudolfa. Gm. w 1623 r i pochowany został u św. Trójcy w Krakowie.

Siostra jego Jadwiga Wójkowska (zm. 1643 r.) ma pomnik w Kroczycach

Pod koniec XVI w. po śmierci ostatniego właściciela Kromołowa Seweryna Bonara (juniora) w 1592 r. rozpoczęło się powolne wygasanie kalwinizmu. Miasto odziedziczyła Zofia Firlejowa (wdowa po słynnym Janie Firleju ostatnia z rodu Bonarów), która przekazała miasto wraz z prawem kolatora do kościoła najstarszemu synowi Mikołajowi Firlejowi. Spadkobierca po odnowieniu świątyni przywraca kościół katolikom (1594).

Następna jej konsekracja po przebudowie i dodaniu trzech kaplic miała miejsce w 1678r. a dokonał jej ks. bp. Sufragan krakowski Mikołaj Obarski

Różaniec.

W 1687 r. Jan z Lubrańca Dąbski zapisał na swych dobrach Chycza 3.000 zł. na śpiewanie różańca w niedziele i święta, na mszę św. z Litanią w soboty i co kwartał na mszę św. żałobną.

Obligację już w 1692 r. redukowano.

Czynsz. W 1767 r. p. Konstanty Radwan Łodziński, dziedzic 1/2 Zagórza, zapisał za duszę poddanego Jacka Janeczka 500 zł. Drugą połowę Zagórza posiadał Antoni Otfinowski.

Erekcja. O erekcji ks. Kochański pisze, że jest na papierze, że tak zniszczona przez wilgoć, że nic z niej nie da się odczytać. Zbutwiałe cząstki erekcji, raczej procesu erekcyjnego dotrwały dotąd. Owa erekcja spisaną została 27 lipca 1616 r. z woli Piotra Tylickiego bpa krak. Chodziło o unormowanie stosunku proboszcza kromołowskiego (ks. Stan. Bielawskiego) do nowej parafii. Ze strony ks. Bielawskiego występuje prokurator Wojciech Bolkowski, zaś ze strony fundatora p. Wojc. Giebułtowskiego występuje Wojciech Mirowski Dr. O. Pr. Nowa świątynia nazywa się kaplicą, to znów kościołem lub kaplicą. Jako obecni przy tym akcie podani:
Andrzej Łukomski, kanonik

W budowie kościoła wykorzystano istniejącą w Skarżycach od XII w. wieżę obronną. Do czasu wybudowania kościoła w Skarżycach wierni kościołowi katchodzili do kapl w Skarżycach istniejącej na wzgórzu od XII w.

Patronami kościoła w Skarżycach jest Trójca Przenajświętsza i św. Florian.

Nową parafię w Skarżycach p.w.Tójcy Przenajświętszej erygował ks. bp. Krakowski Piotr Tylicki 10 czerwca 1616 r. wydzielając ją

z parafii p.w. św. Mikołaja w Kromołowie. Do powstałej parafii przyłączono wsie: Morsko, Dupice i Żerkowice. Drugiej konsekracji kościoła w Skarżycach dokonał ks. bp. Sufragan krakowski Mikołaj Oborski w 1678r. Wybudowano kościół murowany z miejscowego kamienia jurajskiego, orientowany, wczesno barokowy, beczkowato sklepiony, wyrażający w swej architekturze zewnętrznej i wewnętrznej symbolikę przyjętego patrona. Bardzo charakterystyczne i wymowne są trzy okrągłe kaplice (od południa) symbolizujące, że Bóg jest jeden w trzech Osobach równych w istocie i Majestacie. Obrazuje to również plan sytuacyjny kościoła.

Na zewnątrz widoczne trzy okrągłe kaplice rotundy ,zdobione są pilastrami i barokowymi facjatkami. Nad środkową (największą,

w której znajduje się prezbiterium i ołtarz główny) dominuje wieżyczka opatrzona kilkoma okienkami, na niej hełm zakończony wysokim sztymbrem, na szczycie którego promienieje z żelaza ozdoba w kształcie monstrancji, oparta na koronie. Sąsiednie dwie wieżyczki zdobią korony i krzyże. Od frontu (zachodu) kościoła znajduje się wyniosła wieża z podwójnym dachem, zakończona zwykłą wieżyczką (kiedyś kryta gontem obecnie blachą miedzianą). Wysoko na wierzy z trzech stron znajdują się po dwa okna. Niżej z dwóch stron widoczne są otwory strzelnicze.

Kościół jest murowany, barokowy, beczkowo sklepiony, dachówką po kryty (wieża gontem ). Na froncie wyniosła wieżyca;

z podwójnym dachem, zakończonym zwykłą wieżyczką. W wieży z trzech stron jest po dwa okna. Z dwóch stron są strzelnice.

Nad głównym , owalnie zakończonym wejściem , są w murowane cztery tarcze z herbami: Lewart; druga tarcza zniszczona. Na trzeciej herb Topór, na czwartej herb Lis.

Herbu Lewart używała rodzina Firlejów , do których tutejsze dobra kiedyś należały.

Herb Lis należał do rodziny fundatora kościoła: Wojciecha Giebułtowskiego. Zaś herb Topór jest herbem

Anny z Korycińskich, żony Wojc. Giebułtowskiego.

Dawniej wieża była wsparta z obu stron jakby szkarpami które ją wzmacniały, lecz takowe z czasem usunięto.

Z cmentarza ujęto do 2 łokci ziemi, tak że klon rosnący na cmentarzu, znalazł się jakby na wzgórzu. Dach na kościele był

wysoki: sięgał do szczytu wieży. Ks. Urbański zmniejszył go. Mury kościelne tu i owdzie są zarysowane, skutkiem osłabienia gruntu i od wstrząsów powodowanych wystrzałami z armat, stojących (czasu wojny Europejskiej) za murem kościoła naprzeciw zakrystii.

Wieże z okrągłymi kaplicami łączą mury z kamienia jurajskiego za którymi wewnątrz znajduje się nawa kościoła.

Od strony północnej muru zamykającego nawę, znajdują się dwie dobudówki. W wyższej jest wejście na chór, w niższej znajduje się zakrystia. Od południa w dobudówce znajdowała się kruchta boczna z tablicami nagrobkowymi. W czasie remontów prowadzonych przez ks. Henryka Wysowskiego ( 1971-80) dobudówkę rozebrano, a tablice nagrobkowe umieszczono na zewnętrznym ogrodzeniu okalającym kościół. Wnętrze kościoła przedstawia się niezwykle interesująco. Miejsce połączenia nawy z prezbiterium, tworzy obszerną półokrągłą absydę, zaś po obu jej stronach znajdują się równolegle dwie półokrągłe, absydalne, sklepione kaplice. Trzy obok siebie będące absydy, są symbolem Trójcy Św. Nawa kościelna ma zaledwie 15 stóp szerokości, dwa jej boczne skrzydła ledwie mają po 4 stopy szerokości, (trudno je nazwać nawami). Arkada dzieli wyższe prezbiterium od nawy. Na niej widnieje napis A.D. 1788. Ściany zdobią bliźniacze pilastry. Między dwoma oknami od południa, tkwi obsadzony w murze szrapnel — świadek wojny.

Chór barokowo wygięty, pod nim obszerna sklepiona kruchta główna,

pod wieżą krużganki wejście do kościoła.

Po stronie lewej piękna barokowa ambona.

Główny ołtarz wykonany z drzewa, na czarny kolor pomalowany, bogato złocony. Zdobią go dwie złocone kolumny i 2 pilastry. Na szczycie attyka, po jej stronach dwa wazony. Obrazy: M. B. Częstochowskiej. Obraz nie jest pokryty sukienką. Drugi obraz Trójcy św. bardzo stary i oryginalny. Między Bogiem Ojcem i Synem Bożym mieści się glob z mapą Polski. U stóp Trójcy św. klęczą bez infuł i modlą się o zmartwychwstanie i pomyślność Ojczyzny św. biskupi Wojciech i Stanisław (przed nim Piotrowin... symbolika...) Na konsolach stoją figury św. Piotra i Pawła Apostoła. Cyborium zdobią 4 korynckie kolumienki. Ołowiane lichtarze noszą inicjały i herb Abdank ks. Jana Buckiego m. proboszcza (1765—1812). Nowe mosiężne mają datę 1884 r.

Na antepedium ołtarza znajduje się przepięknie wyrzeźbiona Ostatnia wieczerza Pańska.Portatyl konsekrował w I900 r. kielecki biskup ks. Tomasz Kuliński i umieścił w nim relikwie św. Cyrjaka i Agnieszki PM. Wyższe prezbiterium z dwoma niższymi (bocznymi) półokrągło sklepionymi kaplicami łączą absydy (sklepienie łukowate zamykające prezbiterium) tworzące niezwykły układ powiązanych ze sobą trzech kaplic, które symbolizują Trójcę Świętą. Do bocznych kaplic prowadzą delikatne arkady, a w nich nisze. W jednej po stronie lewej znajduje się figura Pana Jezusa, a w drugiej po stronie prawej umieszczona jest zabytkowa, kamienna , wczesnobarokowa chrzcielnica, którą okrywa drewniana, pięknie rzeźbiona kopulasta pokrywa. Wewnątrz mieści się naczynie na wodę święconą.

Po lewej stronie znajduje się boczna kaplica ze starym ołtarzem późnorenesansowym a w nim obraz Bożego Narodzenia i Pokłonu Pasterzy (XVII w.).Wysoko obraz św. Franciszka. Z tej kaplicy jest wejście do niskiej beczkowato sklepionej zakrystii, oświetlonej bliźniaczymi okienkami i drzwiami wyjściowymi na cmentarz kościelny.

Po stronie prawej znajduje się kaplica boczna późnorenesansowa, a w ołtarzu obraz św. Jana Chrzciciela (XVII w.) w otoczeniu uczonych faryzeuszów, u stóp św. Jana księgi. Żołnierze gotowi, by św. męża poprowadzić do kaźni.

Wysoko obraz NMP. Na ołtarzu wysoki krzyż dębowy z Agnusem. Na podstawie umieszczono chustę św. Weroniki.

W nawie kościelnej na uwagę zasługują murowane, w kształcie sarkofagów dwa ołtarze boczne w stylu klasycystycznym.

Po lewej stronie w ołtarzu jest obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, jest to kopia starożytnego, cudownego obrazu zw. Salus popali Romani, co znaczy Ocalenie ludu rzymskiego, który znajduje się w rzymskiej bazylice Matki Bożej Większej, pierwszej świątyni na Zachodzie poświęconej Matce Chrystusa. Obraz nazywany również NMP. Śnieżną z Dzieciątkiem. Obraz zdobią korony.

Ksiądz Arcybiskup Metropolita Częstochowski Stanisław Nowak z racji stylu sztuki i znaczenia historycznego, a przede wszystkim

z powodu czci religijnej, jakiej doznaje Cudowny Obraz Matki Bożej Skarżyckiej, dekretem z 15 sierpnia 1999 r. ustanowił kościół parafialny Trójcy Przenajświętszej w Zawierciu- Skarżycach Sanktuarium Najświętszej Marii Panny Skarżyckiej.

Doroczna uroczystość ku czci NMP Skarżyckiej obchodzona jest 5 sierpnia każdego roku. Pierwszej uroczystości w dniu
5 sierpnia 2000 r. przewodniczył ks. Bp prof. Antoni Długosz.

W nawie po stronie prawej znajduje się ołtarz, a w nim obraz św. Floriana w pancerzu i pełnym uniformie dowódcy, zalewającego ogień. W górze św. Michał Arch. W dniu 7 czerwca 1998 r. parafia przeżywała 400-lecie pierwszej konsekracji kaplicy kościoła w Skarżycach (1598).

Wśród pamiątek na uwagę zasługuje:

Święty Florian jest patronem parafii, jak również strażaków. Każdego roku w pierwszą niedzielę maja odbywa się uroczystość ku czci św. Floriana.

Pamiątki. Monstrancja ozdobiona promieniami, gronami wina i koroną na szczycie: Monstratorium EccI. Paroch. Skarżycen. comparât. 1681 cura et sumptu R. Stanislai Th. Żaboklicki notarii flpost. pro tune plebani.

Kielich. „Ten kielich nakładem ks. J. Ruckiego, plebana skarżyckiego przerobiony i pozłocony roku 1777”. Puszka z XVII w. w koszulce srebrnej.

Ornaty z XVII w. i XVIII w. Ornat z bogatą symboliką. Na przedzie Wąż miedziany na puszczy. Symbole P. J. i M. Bolesnej. Z drugiej strony kielich z N. Sakr. Narzędzia Męki Pańskiej i krzyż, u stóp jego liść figowy 1). Na szczycie obłok — łask Bożych.

Ornat ofiarowany w 1874 r. przez Ludwikę z hr. Szembeków Poleską [2] [3]). Relikwiarz sr. pięknie na podstawie cyzelowany

z Ewangelistami i relikwią św. Floriana.

Relikwie św. Na głównym ołtarzu stoją dwie trumienki z szczątkami świętych. Jest przy nich autentyk Fr. Sylvestr Merani. Otrzymał takowe ft. R. P. Tomarz Glatz provine, obs. s. patris Francisci w 1761 r. Więc św. Sebastiana, dwa obojczyki i dwie kości czaszki i palca s). Potwierdził wizytator X. Marcin Siemieński w 1805 r. W drugiej trumience jest autentyk wydany w Rzymie w 1767 r. dn. 3 maja przez kard. Marka Antoniusa. Są tu rel. św. Konstancji ac Boni, Purpurata M. Konstantii M. i w kopercie ś. Validi m.

Dzwonnica spaliła się w 1883 r. a w niej stopiły się dzwony. Na jednym dziś dzwonie jest napis: Zwoliński w Warszawie s. Florianus. Combustio A. 1883. Campana haec a. 1884 sumptibus parochianorum paraeciae skarżycen. laborantium in fabrica Zawiercie constructa

Pomniki.

W kruchcie, dobudowanej do wieży znajdują się następujące płyty pomnikowe:

DOM.

Ludwik de Heppen
Dziedzic dóbr Skarżyce i Morsko
Sędzia pokoju
umarł 4 sierpnia 1852
Pozostałe córki
Pamiątkę tę kładą.

Hic jacet

Antonia Catharina Heppen de Rottermund nata XIII octorbis 1752 Obiit 1 junii 1799 implorate relicti misericordiam Dei Ter Optimi Maximi

Józefa z Heppenów Drakę *)
urodzona dnia 3 maja 1786 r.
zmarła dn. 6 sierpnia 1850 r.

Mąż jej Jan Ryszard Drakę urodził się dnia 4 kwietnia 1773 r. zmarł dnia 9czerwca1861 r.

Teofila

z Grabińskich KIETLIŃSKA przeżywszy lat 75
zmarła dnia 19 grud.1865 r.

Najlepszej matce Przywiązany syn tę pamiątkę położył Prosi o westchnienie do Boga

Uwaga autora: T. K. była Jana córka i Marianny z Koszutskich mał. zaś wdową po Wincentym Kietlińskim (z metryk zmarłych) Requiescat in pace Salomea Hermonegildis Filia de Zabinowski uxor de Heppen nata die 20 februarii 1803 obiit die 20 octobris 1845 Amen,

Hic jacet ñdamus de Heppen natus die XX februarii 1743 vitae suae cursum confecit die 27 sept. 1805. Cujus pia anima per rnisericordiam Dei Requiescat in pace Matyldzie z de Heppenów KIETLIŃSKIEJ 1) zmarłej w Kielcach 1882 42 roku życia najlepszej żonie i matce pozostały mąż z trzema córkami tę pamiątkę w rodzinnym i dziedzicznym jej miejscu składają.

Wyjaśnienie, Adam de Heppen ożenił się z Antoniną z Rottermundów (7° voto Kaźmierzową Cieciszowską, kapitanową artylerii Koronnej, matką Jana Józefa porucz. korpusu inż. pruskich.), Adam i Antonina nabyli Blanowice, Skarżyce, Morsko i Pieszki. Antonina umarła 3 sierpnia 1799 r. w Krzeszowicach i tam pochowana.

Ich córka Józefina, Ludwika, Fryderyka ur. 3 maja 1786 r. wyszła za mąż w 1801 r. za Jana Ryszarda Drake (ur. 4IV 1773 r.)

Ślub odbył się w Langenau pod Wrocławiem w kirsze pastora Fischera subseniora przy kościele św. Elżbiety we Wrocławiu.

Synami ich byli Ludwik Drake, ojciec generała ros. Ludwika Drake. Włodzimierz Drake zm. w Krzeszowicach, poch. w Skarżycach.

Jan Piotr Drake ur. 5 lut. 1810 r.; urodzony i ochrzczony w Skarżycach. Matka ich Józefina, zm. 6 sierpnia 1850 r.

i pochowaną została w Skarżycach.

Ogrójec.

Tak nazywają osobno, opodal kościoła (między kościołem a drogą od str. kościoła, w obrębie cmentarza) stojącą kaplicę murowaną

z datą: A. D. 1757 D. 25 aprilis.

W owym Ogrójcu stoi ołtarzyk kształtu sarkofagu. Jest tu ciekawa figura P. Jezusa modlącego się z wzniesionymi do nieba rękami

i oczami. Jest tu i anioł rokokowy.

Na ścianach widać ślady freskowej malatury wyobrażającej Ostatnią Wieczerzą i in. Pod kaplicą są groby.

Na zewnątrz na płycie czytamy:

DOM.

Ludwik Heppen

dziedzic dóbr Skarżyć i Morsko

sędzia pokoju

ur. 1789 zmarł 1852 r.

wdzięczne córki zgon

najlepszego ojca opłakują

Dzwon I, cmentarz murem opasany. Dziedzicem i kolatorem był wówczas p. Ignacy Kalinowski, starosta lelowski. Po nim Heppen.

Relikwie w ołtarzu św. Purpurata i Walida. W drugim Fulgentego, Kandyda, Seweryna i Aurei z admisją w Krakowie 25 X 1758.

Odpust na św. Trójcę i na poświęcenie kościoła.

Ornatów czerwonych gingasowych 3, fioletowych 3, tercynelowych, gradyterowych, kitajkowych kilka. Umbraculum gazowe, chorągiew kitajkowa w morę z obrazem Trójcy św. i M. B. ze sznurami i kutasami niebieskimi, Chorągiew wielka kromtasowa.

Dokument 4) z 1583 r. bpa Myszkowskiego w sprawie dziesięcin ze Skarżyć i Pomrożyc.

Erekcja pochodzi z d. 27 VII 1616 r., zaś d. 10 maja 1677 r. potwierdzono erekcję.
Stanisław Tobiasz Żaboklicki prob. skrż. i pp. Stefan i Anna Babiccy, dziedzice z Dupic, mają proces o dziesięcinę w 1687 r.

Lipa. Ogromna lipa rośnie przy tej kaplicy; objętość jej stanowi 5. 44 cm. Inne wiele są w rozmiarze mniejsze.

Krzyż misyjny (oo Jezuitów) z 1929 r. stoi na cmentarzu.

Cmentarz kościelny obmurowany kamieniem polnym, zaś od frontu sztachetami żelaznymi na podmurówce

Cmentarz grzebalny.

Na nim ma pomnik: (krzyż w koronie róż) ks. Skalski. Napis na pomniku:

„Śp. Ksiądz Antoni Skalski, żył lat 66, zm. dn. 25 marca 1900 r. Wdzięczny brat tę pamiątkę kładzie prosząc o westch. do Boga.

Grota. Na cmentarzu ks. Urbański urządził grotę w Lurd z brył kamienia z okolicznych skał. Podobną, lecz o wiele okazalszą i cenniejszą, postawił w Krasocinie (patrz Włoszczowskie str. 101).

Metryki najdawniejsze urodzonych 1) i zaślubionych obejmują 1675—1759 r., zmarłych 1689—1759 r.

W 1760 r. ks. Paweł Jarzyński pr. skarż, rozpoczął nową księgę metryk.

Ważne szczegóły

zawarte w wizycie kanonicznej ks. Jacka Kochańskiego, kanonika sandomierskiego 2) w 1782 r. Kościół, zdaje się ufundowany przez Wojciecha Giebułtowskiego J. Kr. Mci sekretarza w 1610 r. Konsekrowany przez Mikołaja Oborskiego, sufr. krak. 3), którego roku nie wiadomo. Pamiątkę tej konsekracji obchodzono w 1 niedzielę po św. Bartł. Ap.

Grobów w kościele dwa; są dużymi płytami nakryte. Okna w ołów oprawione. Ołtarze opisane przez ks. K. dotąd (1933 r.) przetrwały.

Nieco z metryk.

W 1761 r. w grobie przed wielkim ołtarzem pochowano szi. Józefa Soleckiego z Morska m. lat 24.

W Żerkowicach w 1766 r. mieszkali szi. Dominik i Rozalia Kurowscy.

W 1770 r. zmarł w Z. Kazimierz Kurowski wójt (advocatus).

W 1777 zmarli Bartłomiej Kurowski i Anna Kurowska.

W 1781 r. Skarżyce dzierżawią Michał i Elż. Lewieccy. Pochowali tu kilkoro dzieci.

R. 1783 pochowano Reginą Solecką z Morska lat 77. T. r. Tomasza Soleckiego.

R. 1801 um. Karol Solecki w Morsku lat 55, poch. w grobach.

R. 1806 przed ołtarzem św. Antoniego poch. córka Jana i Józefy Draków.

T. r. um. Adam Heppen konsyliarz circuli pilecensis (okręgu pileckiego) dziedzic dóbr Skarżyce, kolator, lat 66.

R. 1817 um. Włodzimierz syn Jana i Józefy z Heppenów Drakę.

R. 1822 poch. Heppen syn Adama.

Szpital w Sk. istniał w 1772.

Szkoła. W 1675 r. nauczycielem byt szl. Jakób Borkowski (żona Anastazja).

Za rządów pruskich w kraju, i za dziedzica Skarżyc i Morska Adama Heppena, według rządowego planu, wymurowana została w Skarżycach szkoła. Środkiem domu szła sień. Po lewej ręce była sala szkolna, zaś po prawej pokoiki dla nauczyciela. Włościanie powinni byli złożyć dla nauczyciela 6 kor- cy żyta, 9 owsa, 3 jęczmienia, 3 garnce grochu i 216 złotych. Przy zmianie rządu, szkoła upadła dzieci uczył w ciągu 2 lat do 1817 r. nauczyciel. T. r. ułożono się, że dziedzic będzie dawał opał, zaś od dziecka będą płacić patrolnicy po 2 garnce żyta, po garncu jęczmienia, po garncu tatarki, po 2 garnce owsa, grochu po kwarcie, ziemniaków po 4 garnce. Zagrodnicy po garncu żyta, po 2 kwarty jęczm., po 2 kwarty tatarki, po 2 kwaterki grochu, po garncu owsa i po 2 garnce ziemniaków.

Ludwik Heppen był dziedzicem Sk. Dupice i Żerkowice należały do Marcelego Ossowskiego marszałka sieradzkiego. Gdy przyszło do dawania obiecanego utrzymania, chłopi obietnic nie dotrzymali. Przeto za skromnym wynagrodzeniem z polecenia proboszcza uczył dzieci organista Franciszek Łusicki, zaś szkołę dziedzic zamienił na mieszkanie dla kowala.

Morsko. Za panowania Aleksandra Jagiellończyka 1501 - 1506 Włodkowie posiadali zameczek w Morsku, w sąsiedztwie Włodowic i stąd czynili liczne najazdy. (Poleski, Zamek Ogrodzieniecki str. 92). W tem dziełku znajdziesz legendy o Okienniku, który miał służyć za kryjówką zbójecką. Drzwi z Okiennika jedne wzięto do kościoła w Skarżycach, drugie do Kromołowa

Zaraza. W dokumentach Włodowic zanotowano, że rok 1653 był bardzo nieszczęśliwy. Wojny i zaraza pustoszyły Polskę. W Morsku, Skarżycach, Żerkowicach wielu zmarło na zarazę (pestilentia).

*)*)Kartofle przywieźli z Peru do Europy w połowie XVI w. Hiszpanie. Zaś w 1565 r. do Irlandii przywiózł je Jan Hawkins, handlarz niewolnikami. W 1585 do Anglii przywiózł kartofle z Ameryki admirał angielski Franciszek Drakę. Czy rodzina Drakę, posiadająca w 18 w. i 19 w. Skarżyce pochodzi od angielskiego admirała, nie wiem. Wszak Eryk Drack był też jednym z pułkowników szwedzkich, rabujących Polskę w 1656—7 r. (patrz Puffendorf De rebus a Carolo Gustawo Suec. Rege gestis wyd. 1729 str. 258).

4)Pole to ciągnie się dziś od pleb. ogrodu do cmentarza grzebalnego. Na Bukowcu (Bąkowcu, Buchowcu) pisali się też Giebułtowscy. Pewnie to zamek pod Morskiem zw. Łężec

1) A Męka Boża za bezwstyd człowieka, zaś laski Boże płynące z Sakramentów św. odradzają człowieka i jednają z Bogiem.

[2]) Patrz grób przy kościele w Łazach.

[3]) et parliculae var. religuiarum,

Przy opracowania wykorzvstano: Archiwum Archidiecezjalne

w Częstochowie, parafialne w Skarżycach, Ks. Jan. Wiśniewski Diecezja Częstochowska, opis historyczny kościołów i zabytków

w dekanacie będzińskim..., zawierckim , Marjówka Opoczyńska r I936; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji częstochowskiej, Częstochowa 1973, 1993 i 2000 r; ,I. Długosz Liber Beneficjorum Dioecesis Crakoviensis nune primum e codice autograpfte editus , edytor Przeździecki A., t. l -lll, Crarcovirae; .I. U. Górski Zamek ogrodzieniecki i okolica Zawiercie 1993; M. Kantor-Mirski Warowny klasztor w Mstowie. Szkic Historyczny z ilustracjami, Sosnowiec 1929. PISOWNIA ORYGINALNA

Zdarza się czasami, że nawet ci niezbyt wierzący napotkawszy na drodze swej wędrówki stary, pusty kościół, zostawiają tu modlitwę pełną nagromadzonych przez lata refleksji, próśb i łez. Czasem łatwiej to zrobić w takiej oddalonej od własnej codzienności świątyni, tak jak prościej jest się otworzyć przed przypadkowym człowiekiem, którego być może nigdy się już nie spotka